Mieczysław Teodorczyk

Wspomnienia o ojcu

Ojciec urodził się 28 lutego 1899 r. w Łodzi jako syn Adama i Pauliny z domu Biedermann. Uczył się od 1906 r. w szkołach łódzkich do wybuchu I wojny światowej. Od 1916 r. kontynuował naukę w Piotrkowie Trybunalskim, a od 1917 r. w gimnazjum w Zaciszu pod Sulejowem, gdzie należał do tajnego skautingu. W listopadzie 1918 r. wraz z grupą harcerzy uczestniczył w rozbrajaniu Niemców w Sulejowie i w tymże miesiącu wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego. Początkowo służył w 26 pp, a od stycznia 1919 r. w Zarządzie Kwaterunkowym Garnizonu Piotrków. Po ukończeniu Szkoły Podoficerskiej w Dęblinie (lipiec-październik t.r.) i Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie (październik 1919 – lipiec 1920) został przydzielony do 85 pp Strzelców Wileńskich (2,3). Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej jako podchorąży d-ca plutonu od sierpnia 1920 r. do jej zakończenia. Uczestniczył m.in. w Bitwie Warszawskiej pod Radzyminem (12-15 sierpień), manewrze oskrzydlającym Bitwy nad Niemnem (22-29 wrzesień) oraz w akcji gen. L. Żeligowskiego od 8-15 października 1920 r. tj. do dnia zawieszenia broni z Rosją Sowiecką – cały czas w szeregach 85 pp, wchodzącego w skład I Dywizji Litewsko-Białoruskiej (potem 19 DP), I Armii W.P. (4,5). Za wykazane męstwo i wybitny trud żołnierski w tej wojnie, został odznaczony Krzyżem Walecznych i Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej (4). Po zakończeniu działań wojennych pełnił różne funkcje m.in. adiutanta pułku, szybko awansując w 85 pp stacjonującym w Nowej Wilejce k. Wilna. W 1922 r. ukończył kurs WF w Poznaniu, a w l923 r. kurs metodyczno-oświatowy w Wilnie. W 1932 r. uzyskał stopień kapitana. Od 1934 r. pełnił obowiązki d-cy 2 komp. w I bat. 14 pp we Włocławku. W latach 1935-1937 był komendantem PW i WF na Powiat Nieszawski w Aleksandrowie Kujawskim. W 1938 r. ukończył Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. W tymże roku z 14 pp brał udział w operacji zaolziańskiej. W 1939 r. uczestniczył w kursie ref. wyższych d-ctw w Trauguttowie k. Brześcia n/Bugiem (7). W kampanii wrześniowej 1939 r. d-ca 2 komp. Batalionu Obrony Narodowej nr 82 „Starogard” w składzie Oddziału Wydzielonego „Wisła”. Oddział ten osłaniał w końcu sierpnia 1939 r., wzdłuż Wisły od strony Prus Wschodnich między Gniewem a Opaleniem, ewentualną interwencję Wojsk Polskich w wolnym mieście Gdańsku. Z chwilą wybuchu wojny (1. IX), zgodnie z rozkazem, jako jeden z niewielu zwarty oddział, wycofał się z „Korytarza”, przekraczając Wisłę pod Sartowicami (3.IX) i po potyczce ze spadochroniarzami niemieckimi w okolicy Wałcza, forsownym marszem nocą, wraz z kilkoma jeńcami, dotarł do Torunia (4.IX). 5-6.IX po reorganizacji na poligonie toruńskim wszedł w skład 24 pp 27 DP. Dywizja ta osłaniała odwrót armii „Pomorze” i „Poznań” wzdłuż lewego brzegu Wisły, aż do Bitwy nad Bzurą (12). W końcu września, w okolicy Sochaczewa, Ojciec został ciężko ranny (przestrzelenie lewego płuca) i dostał się do niewoli niemieckiej, ale zdołał zbiec ze szpitala, dzięki pomocy życzliwych ludzi. W konspiracji od listopada 1939 r. na terenie pow. Włocławek i sąsiednich tworzył Pułk Ziemi Kujawskiej, przy pomocy oficerów rezerwy i podoficerów 14 pp (ll) . W 1940 r., poszukiwany listami gończymi, z wyznaczoną nagrodą pieniężną, przeniósł się na teren północnego Mazowsza. Ukrywał się w Płocku i Sierpcu pod nazwiskiem Tadeusz Opolski. Był współorganizatorem Polskiej Organizacji Zbrojnej na tym terenie, komendantem obwodu Sierpc, a od sierpnia 1941 r., rozkazem nr 8 Komendy Głównej POZ -komendantem Okręgu III Mazowsze tej organizacji. Oficjalnym organem prasowym K.O.III Mazowsze POZ była „Polska Podziemna”, powstała z inicjatywy „Romana” i zawierająca m.in. teksty Jego autorstwa. Nakład jej wynosił 100-200 egzemplarzy. Wydawano także w Józefkowie k. Skępego gazetkę „Iskra Wolności”. Podczas częstych podróży po terenie podległych Mu powiatów przebierał się w mundur kolejarski. Jedna z odpraw, w których uczestniczył „Roman” odbyła się w Suminie k. Lipna, w siedzibie Prądzyńskich. POZ zmieniła nazwę na POZ „Znak” w wyniku poszerzenia jej o: Związek Czynu Zbrojnego, Wojskową Organizację Wolności „Znak” i Łódzką Polską Organizację Bojową. O sile POZ „Znak” w Okręgu III Mazowsze może świadczyć liczebność jej członków przekazanych w 1942 r. do Armii Krajowej w ramach akcji scaleniowej; np. z powiatów: Lipno – 1100, Rypin ok. 600, Sierpc – 1600, tj. tylko z trzech powiatów łącznie ok. 3300 żołnierzy. Po scaleniu POZ „Znak” z AK (28 sierpień 1942 r.) ojciec został przeniesiony do Warszawy, awansowany do stopnia majora (2.XI.1942r.) i mianowany szefem Wydz. III w mieszczącym się tu sztabie Komendy Podokręgu Północnego (kryptonimy: „Królewiec”, potem „Olsztyn”) Obszaru Warszawa AK, a według niektórych źródeł także zastępcą Komendanta Podokręgu, ppłk Tadeusza Tabaczyńskiego („Kurpa”). Wykładał również w konspiracyjnej Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty. Mieszkał wówczas (nadal pod nazwiskiem Tadeusz Opolski) przy ul. Mokotowskiej 8 u p. Żukowskiej. W meldunku organizacyjnym za okres 1.III-31.VIII 1943 r., nr 220 D-cy AK do Centrali podano, że na skutek wcielenia do AK m.in. POZ „Znak” nastąpił duży przyrost organizacyjny (ok. 20 tys. żołnierzy). Ojciec został aresztowany przez Gestapo 17 lutego 1943 r. na rogu ul. Marszałkowskiej i Wilczej. Więziony był kolejno w: Alei Szucha, Modlinie, Płocku, Poznaniu, Bydgoszczy i Berlinie. Mimo stosowania nieludzkich tortur (przypalanie, bicie, zdzieranie paznokci, łamanie żeber, wybicie oka ) nikogo nie wydał, imponując swoją pełną godności postawą polskiego oficera. Każdorazowo po „przesłuchaniu” wynoszono Go nieprzytomnego, poddawano leczeniu i ponownym torturom. Jego hart ducha, nadzwyczajna odporność psychiczna, wytrzymałość fizyczna imponowały współwięźniom, dodawały im sił do przetrwania. Okrutnie storturowany został powieszony 4 lutego 1944 r. w Forcie III w Pomiechówku k. Modlina wraz z 106 żołnierzami podziemia. Pierwszy śmiało poszedł na śmierć, sam założył sobie pętlę na szyję, dając wspaniały przykład bohaterstwa, poświęcenia i umiłowania Ojczyzny, tym którzy szli za nim. Po wojnie ekshumowano ich prochy na miejscowy cmentarz. Na Jego cześć grupa likwidacyjna Okręgowego Kierownictwa Walki Podziemnej m. st. Warszawy, utworzona w grudniu 1943r. i dowodzona przez byłego podwładnego z POZ Stanisława Sękowskiego „Rugię”, została nazwana: Grupa Bojowa „Roman”. 11 czerwca 1944 r. grupa ta uwolniła ze szpitala „Jana Bożego” 15 uwięzionych (28). Mjr Mieczysław Teodorczyk został pośmiertnie przedstawiony przez K-ta Podokręgu Północ płk-a Ludomira Wysockiego pseud. „Mróz” do odznaczenia Krzyżem Orderu Virtuti Militari V kl i awansu do stopnia podpułkownika. Wniosek był złożony w 1944 r. do K-ta Obszaru Warszawskiego AK gen. Albina Skroczyńskiego – pseud. „Łaszcz”. W styczniu 1945 r. wniosek zatwierdzono rozkazem Komendanta Głównego Armii Krajowej gen. Leopolda Okulickiego pseud. „Kobra”, „Niedźwiadek”. Podpisywane przez ojca jako K-ta Okr. III Mazowsze POZ rozkazy znalezione w Płocku, w metalowej skrzynce, podczas prac budowlanych, przechowywane są w Muzeum Ziemi Mazowieckiej w Płocku i eksponowane były m.in. na wystawach: „Płocczanie w II Wojnie Światowej” (styczeń-marzec 1980 r.) oraz „Wojenne losy Płocczan” w 1989r. V”

Od 1923 r. żona ojca Władysława z domu Wirpszo (1899-1963), w latach okupacji była członkiem ruchu oporu na Wileńszczyźnie. W listopadzie 1950 r. została aresztowana we Włocławku w związku ze sprawą S. Sękowskiego i w kwietniu 1951 r. skazana przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na 7 lat więzienia. Wyrok odbywała w więzieniu przy ul. Ratuszowej w Warszawie i w więzieniu kobiecym w Fordonie. Zwolniona w styczniu 1955 r. ze względu na zły stan zdrowia. Zmarła w 1963 r. w Toruniu.
Mieli dwoje dzieci. Córka Aleksandra (ur. 1926 r.), łączniczka VII Wileńskiej Brygady AK pseud. „Jagienka”.
Po ukończeniu studiów polonistycznych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (1951) pracowała jako nauczycielka, w 1987 r. przechodząc na emeryturę. Syn Waldemar (ur. 1928 r.), żołnierz VII Wileńskiej Brygady AK, więziony od listopada 1950 r. (jak matka) do marca 1952 r. Uzyskał zaocznie dyplom magistra inżyniera włókiennictwa na Politechnice w Łodzi (1963 r.) pracując w Zakładach Celulozowo-Papierniczych we Włocławku. Od 1977 r., po zawale serca, na rencie inwalidzkiej.
Opracował syn Waldemar Teodorczyk

 

Zdjęcia

Prasa

Odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari

Krzyż Walecznych

Srebrny Krzyż Zasługi (22 maja 1939)

Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej

Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921

Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości