Parafia rzymskokatolicka

Parafia rzymskokatolicka św. Anny

Najstarszą historycznie częścią Pomiechówka jest Pomiechowo, gdzie znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej. W 1065 r. Pomnychów został nadany zakonowi benedyktynów z Mogilna. W 1161 roku z okazji konsekracji kolegiaty w Łęczycy, książę Bolesław IV Kędzierzawy nadał wieś Pomiechowo klasztorowi kanoników regularnych laterańskich z Czerwińska. Opaci klasztoru w Czerwińsku na terenie diecezji płockiej założyli m.in. kościół w Pomnychowie, o czym świadczy dokument z 1254 roku. W XIII wieku obszar parafii obejmował miejscowości: Moglno (Modlin), Kosewo, Kosewko, Szczypiorno, Goławice, Miękoszyno, Wolę Goławską, Wolę Psucką, Psucin, Orzechowo, Czarnowo i Brody. To zestawienie pokazuje, że istniejący do dziś obszar parafii, nie pokrywający się z obszarem gminy Pomiechówek, ma swoje korzenie w Średniowieczu. Pomiechowo było jedną z prepozytur opactwa w Czerwińsku. Posługę w parafii sprawowali  członkowie konwentu kanoników regularnych z Czerwińska. Prepozytury oprócz działalności duszpasterskiej, prowadziły działalność gospodarczą. W 1376 roku na proboszcza parafii został mianowany brat Gościmir. W 1454 roku Pomiechowo było jednym z trzech probostw opactwa Czerwińskiego obsadzonych przez księży diecezjalnych.
Pierwszymi patronami kościoła byli święci Piotr i Paweł, szczególnie czczeni przez kanoników z Czerwińska. W 1514 roku kościół świętych Piotra i Pawła w Pomnychowie, decyzją papieża, wraz z parafią nasielską, wcielono do uposażenia klasztoru czerwińskiego. W XVI wieku przez Pomiechówek przebiegały dwa ważne szlaki: Zakroczym – Psucin – Nasielsk i Zakroczym – Pomiechówek – Serock – z przeprawą przez Wkrę w Szczypiornie. Parafia leżała na obszarze ważnym i dochodowym. Ówczesny kościół miał drewnianą nawę i gotyckie murowane prezbiterium. W 1502 roku, czerwiński opat Ambroży, rozpoczął budowę murowanej świątyni. Prace trwały do 1517 roku i potem były kontynuowane w 1544 roku przez opata Jana Lewickiego. Przypuszcza się, że architektem pracującym przy rozbudowie kościoła był Jan Baptysta Wenecjanin, pracujący przy rozbudowie katedry płockiej. W 1556 roku, od strony południowej, powstała kaplica ufundowana przez księdza Jakuba Szczypiorskiego, proboszcza Winnicy, właściciela Szczypiorna (jednej z wsi należącej do parafii). Było to wotum za przyjęty w kościele chrzest. Kaplicy nadano wezwanie Różańca Świętego.
Kolejna, docelowa zmiana patrona parafii, nastąpiła w 1599 roku. Po remoncie i przebudowie, odbyła się wizytacja w parafii i prawdopodobnie nowa konsekracja świątyni. W dokumentach z tejże wizytacji, pojawia się nowa patronka parafii święta Anna. Obok kościoła wybudowano pomieszczenia dla księży w dokumentach nazwane „wikaryjskim domkiem z izbami”. Oznacza to, że wtedy powstała pierwsza w Pomiechowie plebania. W pierwszej połowie XVII wieku doszło do kolejnych prac budowlanych w obrębie kościoła. W 1649 roku, po zakończeniu prac, kościół poświęcił sufragan płocki, biskup Wojciech Tolibowski.

W 1775, a następnie 1781 roku, biskup płocki Michał Jerzy Poniatowski, zarządził  wizytacje dziekanatów diecezji płockiej. Na podstawie opisów z wizytacji powstał szczegółowy obraz parafii z tamtego okresu [cały opis – plik pdf]. Zawiera wiele szczegółowych, interesujących  informacji:

• do parafii należy 664 chłopów i 90 dzieci,
• w świątyni znajdują się 4 ołtarze: główny z obrazem Pana Jezusa, drugi z Matką Boską Różańcową, trzeci Opatrzności Bożej, czwarty św. Józefa,
• kaplica murowana znajduje się od strony południowe i nie ma w niej ołtarza, natomiast wejście do niej przysłonięte jest jednym z ołtarzy,
• budynek kościoła jest murowany, pokryty dachówką i gontem, ma 8 okien, w budynku jest dwoje drzwi, na wieży znajdują się 2 dzwony,
• na wyposażeniu kościoła znajduje się wiele cennych przedmiotów, skrupulatnie wypisanych w rejestrze, należą do nich: srebra, przedmioty z cyny, miedzi i mosiądzu, obrazy, proporce, chorągwie, księgi, mszały, ornaty, kapy, palki, zasłony na kielichy, bursy, alby, humerały, komże, korporały, portatele z relikwiami i wiele innych,
• wokół kościoła znajduje się ogrodzony cmentarz,
• obok kościoła jest plebania, browarek, wikariat, 2 stodoły, chlewy i chlewki z pokaźnym inwentarzem, wszystko wymagające remontu,
• parafia posiada w okolicy wiele ziemi i łąk,
• w parafii nie ma szkoły, dzieci chłopów zajęte są pracą w gospodarstwach,
• istnieje jednoizbowy szpital,
• milę od kościoła znajduje się niekonsekrowana kaplica, dla wygody wsi Orzechowo.

W 1783 roku staraniem proboszcza ks. Michała Mieszkowskiego z funduszy bpa płockiego Michała Jerzego Poniatowskiego (tego samego, który zarządził wizytacje), kościół został odrestaurowany. Odbudowana została wówczas wieża. W 1806 roku kościół został znacznie zniszczony. Data wskazuje na to, że powodem zniszczeń była wojna Napoleona z Rosją i odbywająca się na łąkach nad Narwią i Wkrą bitwa napoleońska zwana bitwą pod Czarnowem. W 1813 roku kościół był remontowany  po tych zniszczeniach.

Wieżę restaurowano w roku 1900. Kościół przetrwał do II wojny światowej, podczas której został poważnie zniszczony już w 1939 roku. Stan z 1945 roku pokazuje jedna z powyższych fotografii. Odbudowę kościoła rozpoczął ksiądz Stanisław Morawski, przeniesiony do Pomiechowa z parafii Kamienica. Pracę nad przywróceniem kościoła wiernym, traktował bardzo poważnie, samemu angażując się w prace budowlane. Niestety zachorował na zapalenie płuc i zmarł zimą 1945 roku. Został pochowany na miejscowym cmentarzu (zdjęcie nagrobka poniżej).
Kolejnym proboszczem parafii został ksiądz Stanisław Mazurczak, który odbudował kościół i zarządzał parafią przez kolejne 39 lat.  Również został pochowany na miejscowym cmentarzu. Jego prawie czterdziestoletnia posługa kapłańska w Pomiechowie przypadła na trudne dla kościoła czasy stalinizmu i władzy komunistycznej nieprzychylnej kościołowi. Ks. Mazurczak cieszył się szacunkiem i sympatią parafian. Staraniem parafialnej Akcji Katolickiej, w nawie kościoła, umieszczono tablicę upamiętniającą długoletnie probostwo księdza Mazurczaka, niewątpliwie zasłużonego dla parafii św. Anny w Pomiechowie.

Trudno jednoznacznie określić styl wnętrza kościoła w Pomiechowie. Według Katalogu zabytków sztuki w Polsce z lat 70., znajdziemy tam elementy gotyku, renesansu i baroku. Budynek jest murowany z cegły i otynkowany. Złożony jest z trójprzęsłowej nawy i dwuskrzydłowego prezbiterium. Kościół zamknięty jest kwadratową wieżą od zachodu i kaplicą przy wschodnim przęśle nawy od południa, poprzedzoną nowszą kruchtą od zachodu. W przedłużeniu prezbiterium od wschodu znajduje się zakrystia, pod którą umieszczono sklepioną kryptę. Na ścianach prezbiterium znajdują się półkoliste arkady zwieńczone archiwoltami, wsparte ogzymsowanymi filarami przyściennymi. Ściany nawy podzielone są wydatnymi, zdwojonymi pilastrami, których ogzymsowane głowice połączone są psełdobelkowaniem. Chór muzyczny nad wejściem do nawy, został nadwieszony balkonowo. Kaplica otwarta jest do nawy niską półkolistą arkadą, Posiada sklepienie kolebkowo-krzyżowe z oknem rozglifionym, zamkniętym odcinkowo dwiema wnękami na szafy w ścianie. W południowej ścianie kaplicy znajduje się przejście do dobudowanej kruchty, również zwieńczone półkolistą arkadą. Neobarokowy ołtarz kościoła datowany jest na 1887 rok. Podobnie ołtarz w kaplicy. Barokowo-klasycystyczna chrzcielnica datowana jest na XVIII wiek, a granitowe kropielnice na XVI wiek. Kolejnym zabytkiem jest krucyfiks datowany na pierwszą połowę XVII wieku. Krzyż malowany był na biało, na kolor orzechowy, obecnie na początku XXI wieku został odrestaurowany i przywrócono mu pierwotne barwy.

Wnętrze kościoła ozdabiają piękne polichromie. Wykonała je w latach 1955-1957 Zofia Baudouin de Courtenay (1887-1967), polska artystka urodzona w Estonii. Ojciec artystki był jednym z kandydatów na prezydenta RP w Polsce międzywojennej. Zofia BdC była malarką i tworzyła przede wszystkim wielkoformatowe dzieła, między innymi polichromie. Uważana jest za prekursorkę nowych form malarstwa religijnego w Polsce. Wzorowała się na kanonach sztuki bizantyjskiej i starocerkiewnej. Efekty tych inspiracji możemy podziwiać w kościele w Pomiechowie. Tworzyła też wielkoformatowe witraże oraz po wojnie krótko kierowała pracownią malarstwa monumentalnego w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Warszawie. Zmarła w Częstochowie, a jej grób znajduje się na warszawskich Powązkach.

Warto wiedzieć, że autorką jednego z malowideł znajdujących się w pomiechowskim kościele jest nieżyjąca już, miejscowa artystka Regina Słodownik.

Źródła

„Osiem wieków w dolinie Wkry” dr Piotr Oleńczak
„Katalog zabytków sztuki w Polsce” tom X pod redakcją Izabelli Galickiej i Hanny Sygietyńskiej
„Materiały do dziejów Ziemi Płockiej ZIEMIA ZAKROCZYMSKA” Michał Marian Grzybowski
internet, głównie Wikipedia

Informacje opracowała Danuta Bolek

Zdjęcia: internet, Danuta Bolek

Proboszczowie parafii Pomiechowo

brat Gościmir proboszcz 1376

ks. Maciej Kraszewski 1753

ks. Antoni Kami(e)ński 1757 CRL – kanoników regularnych latareńskich)

ks. Michał Mieszkowski 1783

ks. Mikołaj Cieszkowski – kanonik regularny laterański prepozyt pomiechowski 1790 r.

Ks. Maciej Milewski – wikariusz ur. w roku 1744 w par Pałuki w majątku Pajewo Cety. 1791 r.

ks. Stanisław Długołęcki 1808

ks. Mateusz Brudziński 1818

ks. Jan Moczulski 1834

ks. Wacław Gieryszewski 1937

ks. Józef Zaremba 1937

ks. Stanisław Morawski 1945

ks. Stanisław Mazurczak 1946 – 1985

ks. Franciszek Kacprzycki 1986 – 2000 proboszcz

 ks.  Marek Czajkowski – wikary

ks. Tadeusz Pepłoński  2001 – 2006

ks. Tomasz Cymerman 2006 –