Prawosławny cmentarz forteczny w Stanisławowie

Historia

 

Powstał w XIX na potrzeby pobliskiej Twierdzy Modlin i jej prawosławnej obsady. Łącznie ze znajdującym się obok cywilnym (znacznie mniejszym) cmentarzem miał 13 morg. Obie części cmentarza otoczone były wspólnym ogrodzeniem (początkowo drewnianym płotem, a później murem).

W roku 1852 w południowo-zachodniej części  cmentarza wyświęcono niewielką murowaną cerkiew (albo kaplicę cmentarną) Bogurodzicy Pocieszycielki Strapionych (zwanej też kaplicą Ikony Matki Bożej „Wszystkich Strapionych Radości”). Obsługiwana była przez duchownych z soboru modlińskiego. Źródła potwierdzają także istnienie na cmentarzu murowanej stróżówki.

Już w czasie pierwszej wojny cerkiew cmentarna i sam cmentarz prawosławny ograbiany i dewastowany był przez okoliczną ludność. Mimo przeprowadzonego śledztwa dewastacja postępowała.

Po 1918 r. cmentarz przeszedł na własność państwa. Jako że pobliską cerkiew św. Aleksandry zamknięto, nabożeństwa stamtąd planowano przenieść do kaplicy na cmentarzu wojskowym, jednak ta w dalszym ciągu podlegała dewastacji, pomysłu więc zaniechano. Ostatecznie dowództwo twierdzy w Modlinie wydało zgodę na rozbiórkę cmentarnej cerkwi Bogurodzicy Pocieszycielki Strapionych. Jak pisano, były to nieprzedstawiające żadnej wartości ruiny, z których można było pozyskać do 12 tysięcy sztuk cegły.

Po II wojnie światowej zniszczenia postępowały.

Od 1998 r. w rękach parafii stanisławowskiej, jednak nie stać jej na remont.

Latem 2022 rozpoczęły się prace inwentaryzacyjne i dokumentujące, realizowane przez Fundację Akcja Kultura i dofinansowane w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wspólnie dla dziedzictwa, a wykonywane przez pracowników oraz studentki i studentów Wydziału Nauk Historycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Stan obecny

Nieogrodzony, zaniedbany. Wśród zarośli można znaleźć kamienne nagrobki: krzyże, kapliczki, rzeźby. Znajdziemy tam m.in.:

  • obelisk poświęcony rosyjskiemu oficerowi, który zginął w trakcie tłumienia powstania 1863 r.;
  • nagrobek szesnastoletniej Nadieżdy Bobyr, córki gen. Mikołaja Bobyra, komendanta twierdzy; rzeźbiona figura anioła jest mocno zdewastowana
  • grób por. P. Malinnikowa, który zginął w wypadku lotniczym na naszym terenie w 1912 r..

Wbrew powielanym przez wiele źródeł informacji, administracyjnie cmentarz nie znajduje się w Nowym Modlinie, a w Stanisławowie (przy drodze do Nowego Modlina).

Cmentarz wiosną i latem staje się zupełnie niedostępny.
grób Nadieżdy Bobyr, córki gen. Mikołaja Bobyra
żeliwny obelisk poświęcony carskiemu oficerowi poległemu podczas powstania styczniowego 1863 r.

Dokumenty

O grobie wojskowego porucznika Pawła Iwanowicza Malinnikowa

 

Galerie

Galeria lipiec 2021 – styczeń 2022 (Zdjęcia autorstwa Katarzyny Koper)

 

Źródła