Historia

Latem 1915 roku armia niemiecka zbliżała się do Twierdzy Modlin, w której broniła się armia carska. Twierdza otoczona była łańcuchem fortów, które najpierw trzeba było sforsować. Na odcinku od Borkowa nad Wkrą do Orzechowa nad Narwią nacierała 14 Dywizja Landwehry, która rozpoczęła atak 13. sierpnia. Szturm trwał przez kolejne dni i zakończył się 19. sierpnia przekroczeniem Wkry. Po bitwach Niemcy zakładali cmentarze dla poległych żołnierzy. Na tym odcinku frontu cmentarze znalazły się w Modlinie, Nasielsku, Psucinie i Kikołach.

W Kikołach pochowano 115 żołnierzy, w tym żołnierzy z saksońskiego 101 Pułku Piechoty Landwehry. Spoczęli tu także żołnierze strony rosyjskiej (w tym Polacy). Cmentarz otoczony brzozowym ogrodzeniem miał wymiary 20 m x 18 m. Prowadziła do niego wysoka brzozowa brama zwieńczona liczbą 101, nawiązującą do wspomnianego pułku piechoty. W środkowej części cmentarza umieszczono obelisk z pamiątkową płytą i z napisem krojem gotyckim:

Hier ruhen 115 Sachsen / I.I.R. / gefallen 16.8.1915 Mitkampfern / 2 Ldstm. Pion. Komp / XII A. K. (Tu spoczywa 115 Sasów / 101 Pułk Piechoty Landwery / poległych 16.8.1915 r. Towarzysze broni / z 2 Kompanii Saperów Landszturmu / XII Korpusu Armijnego)

Do 1918 r. pieczę nad cmentarzem sprawował oddział grobownictwa wojennego wojsk niemieckich Warszawa – Modlin. W 1918 r. przeprowadził modernizację: zbutwiałe ogrodzenie zastąpiono murem, na którym znalazła się płaskorzeźba krzyża żelaznego i żeliwne płyty upamiętniające poległych. Groby rosyjskie oznaczono krzyżami prawosławnymi, na których wypalono numery z listy poległych. Na grobach niemieckich znalazły się tablice z pełną metryką.

 

Stan obecny

Do dziś ostały się trzy nagrobki, kamienny pomnik i dwa słupki z bramy wejściowej. Brak tablic nagrobnych i napisów, widoczne są ślady po nich. Obok stoi współczesna tablica informacyjna.

W 2014 roku zgłoszono wniosek o przywrócenie tablicy na głównym kamieniu na zebraniu wiejskim, jednak wniosek nie został zrealizowany.

 

Dokumenty

 

Galerie

Galeria cmentarza wojennego w Kikołach. (Zdjęcia autorstwa Danuty Bolek)

Źródła

• Piotr Oleńczak, „Osiem wieków w dolinie Wkry. Pomiechowo i Pomiechówek zarys dziejów”, Pomiechówek: Urząd Gminy, 2016
• „Historia kluczem do naszej przyszłości… – echa minionych lat”, Kazimierz Andrzej Trejber, Marcin Gągolewski, 2016 – książkę stworzono na platformę wydacksiazke.pl – dostępna online: https://issuu.com/marcin31/docs/ksi____ka_pdf_do_isuu_najnowsza_wer